| |
SCENARIUSZ 24
Małgorzata Sieńczewska
ZBIERAMY DANE
– CZYLI O TYM JAK SIĘ TWORZY WYKRESY SŁUPKOWE
Cele ogólne w szkole podstawowej:
- przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów;
- zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
- myślenie matematyczne — umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych;
- umiejętność pracy zespołowej.
Cele ogólne — matematyka:
- Sprawność rachunkowa.
Uczeń wykonuje proste działania pamięciowe na liczbach naturalnych, całkowitych i ułam- kach, zna i stosuje algorytmy działań pisemnych oraz potra( wykorzystać te umiejętności w sytuacjach praktycznych.
- Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Uczeń interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, liczbowe, gra(czne, rozumie i interpretuje odpowiednie pojęcia matematyczne, zna podstawową terminologię, formułuje odpowiedzi i prawidłowo zapisuje wyniki.
- Rozumowanie i tworzenie strategii.
Uczeń prowadzi proste rozumowanie składające się z niewielkiej liczby kroków, ustala kolej- ność czynności (w tym obliczeń) prowadzących do rozwiązania problemu, potra( wyciągnąć wnioski z kilku informacji podanych w różnej postaci.
Wymagania szczegółowe:
- Liczby naturalne w dziesiątkowym układzie pozycyjnym. Uczeń:
- odczytuje i zapisuje liczby naturalne wielocyfrowe;
- porównuje liczby naturalne.
- Działania na liczbach naturalnych. Uczeń:
- dodaje i odejmuje w pamięci liczby naturalne dwucyfrowe, liczby wielocyfrowe w przypadkach, takich jak np. 230 + 80 lub 4600 — 1200; liczbę jednocyfrową dodaje do dowolnej liczby naturalnej i odejmuje od dowolnej liczby naturalnej;
- porównuje różnicowo i ilorazowo liczby naturalne.
Pomoce:
- piktogramy demonstracyjne:
   
- 5 pudełek (lub koperty, torebki), na których należy umieścić po jednym piktogramie z pyta-
niem (),
- po 5 zielonych i po 5 żółtych kwadratowych karteczek o boku 4 cm dla każdego ucznia,
- 4 paski papieru pakowego o długości 1m i szerokości 4 cm dla każdej grupy,
- klej, przybory do pisania i rysowania,
- kartki A4 — po jednej dla każdej grupy,
- 5 tabel, po jednej dla każdej grupy (),
- prezentacja (do ewentualnego wykorzystania),
- karty pracy ( do ewentualnego wykorzystania).
Przebieg sytuacji dydaktycznej:
- Zachęcamy uczniów do wzięcia udziału w sondażu na temat „Jak uczniowie naszej klasy dbają o środowisko?” Każdy uczeń otrzymuje:
- 5 kartek w kolorze zielonym, które będą oznaczały odpowiedź TAK,
- 5 kartek w kolorze żółtym, które będą oznaczały odpowiedź NIE.
- Uczniowie dzielą się na 5 zespołów. Każdy zespół otrzymuje jedno pudełko (kopertę lub torebkę) oznaczone piktogramem z pytaniem (załącznik 1.).
Można skorzystać z prezentacji, gdzie zamieszczone zostały pytania (slajdy 2. — 6.).
- Przedstawiciel zespołu odczytuje otrzymane pytanie, a następnie zbiera odpowiedzi od wszyst- kich uczniów do pudełka (koperty lub torebki), które zostało przydzielone tej grupie.
- Kiedy wszystkie pudełka (koperty, torebki) zostaną wypełnione odpowiedziami, prosimy, aby zespoły dokonały obliczeń i wpisały wyniki sondażu do tabeli na tablicy, np. podobnie jak w poniższym przykładzie:
Tabela 1. Jak uczniowie naszej klasy dbają o środowisko?
Można skorzystać z prezentacji — slajd 7.
- Proponujemy zespołom, aby tak ułożyły karteczki, żeby od razu było widać, których kar- teczek jest więcej. Rozpatrujemy różne propozycje. Jeśli pojawi się pomysł uporządkowania karteczek w słupki, sprawdzamy, czy wynik się zmieni, jeśli ułożymy słupki poziomo czy też pionowo. Zachęcamy dzieci do odkrycia, kiedy możemy porównywać słupki ( np. jeśli są uło- żone w linii prostej i od tej samej linii). Każdy zespół nakleja swoje słupki na dwa oddzielne paski papieru pakowego. Wszystkie słupki zawieszamy na tablicy. Dzieci powinny wspólnie zdecydować, czy wykres ma postać pionową, czy poziomą, ale także jak będziemy zestawiać dane (przykład 1., przykład 2.).
Przykład 1.
Wykres 1. Jak uczniowie naszej klasy dbają o środowisko?
Zastanawiamy się wspólnie, jakie informacje możemy odczytać ze słupków zestawionych parami (wybory na TAK i NIE). Następnie zachęcamy uczniów do stawiania pytań do tak skonstruowanego wykresu słupkowego. To ćwiczenie można przeprowadzić w parach. Jeden uczeń wymyśla pytanie, a inny na nie odpowiada. Można też poprosić o układanie pytań i odpowiadanie na nie przez poszczególne grupy. Jeśli wcześniej uczniowie nie dostrzegą takiej możliwości, wspólnie analizujemy wykres i formułujemy wnioski z uwzględnieniem porównywania różnicowego, stawiając pytania, np.:
✓ W którym pytaniu uzyskaliśmy najwięcej odpowiedzi pozytywnych w stosunku do negatyw- nych? O ile więcej? Jaki wniosek z tego płynie?
✓ W którym pytaniu jest najmniejsza różnica pomiędzy odpowiedziami pozytywnymi a nega- ywnymi? O ile? Co z tego zestawienia wynika?
✓ Jakie pytanie możemy zadać odnośnie segregowania śmieci przez uczniów naszej klasy? Jaki wniosek na tej podstawie możemy sformułować?
✓ Jaka jest różnica pomiędzy odpowiedziami pozytywnymi a negatywnymi w przypadku dbania o ciszę oraz oszczędzania wody? Jak można to wyjaśnić ?
Przykład 2.
Wykres 2. Jak uczniowie naszej klasy dbają o środowisko?
Prosimy uczniów, aby spróbowali zastanowić się w grupach jakie informacje możemy uzyskać zestawiając tylko odpowiedzi pozytywne lub negatywne. Znów zachęcamy ich do stawiania pytań do tak skonstruowanego wykresu. Jeśli wcześniej uczniowie nie dostrzegą takiej możli- wości, wspólnie analizujemy wykres i formułujemy wnioski z uwzględnieniem porównywania różnicowego, stawiając pytania, np.:
✓ Jak uczniowie naszej klasy dbają o ciszę w stosunku do form troski o środowisko? Ile wynoszą różnice w udzielanych odpowiedziach? Co z tego wynika?
✓ O ilu więcej uczniów naszej klasy deklaruje oszczędzanie energii elektrycznej niż jest skłon- nych do segregowania śmieci? Jak to można wyjaśnić?
✓ Pomiędzy którymi pytaniami była najmniejsza różnica w uzyskanych odpowiedziach pozy- tywnych? O ile się różniła? Jaki można sformułować wniosek?
Można zróżnicować pracę uczniów. Uczniowie, którzy poradzili sobie samodzielnie z tym zadaniem, mogą wykonać zadanie z prezentacji i ułożyć pytania dotyczące tego, jakie są podobieństwa lub różnice pomiędzy danymi uzyskanymi w swojej klasie a danymi uczniów z innej szkoły (slajd 8.).
- Zastanawiamy się wspólnie, jak można byłoby zaprezentować dane, gdyby było ich bardzo dużo. Jeśli zapytamy, np. wszystkich uczniów z kl. IV–VI: Jakie najczęściej jedzą owoce? może się okazać, że będziemy mieć ponad 300 karteczek z odpowiedziami. Uczniowie pewnie zaproponują porządkowanie kartek i zapisywanie wyników pod odpowiednimi obrazkami owoców, co pozwala na utworzenie tabeli, np.:
Tabela 2. Owoce preferowane przez uczniów klas IV–VI
Można skorzystać z tabeli zamieszczonej w prezentacji — slajd 9.
Zastanawiamy się wspólnie z uczniami, jak można byłoby przedstawić takie dane w postaci wykresu słupkowego. Jeśli nadal próbowalibyśmy przyklejać wszystkie kartki, słupki będą ajmować bardzo dużo miejsca. Rozważamy wszystkie zgłaszane propozycje. Jeśli w trakcie rozmowy, nie pojawi się taki pomysł, możemy zaproponować dzieciom nakładanie obrazków po dziesięć i liczenia potem dziesiątek i jedności. Następnie wykonujemy wspólnie z uczniami wykres na tablicy z wykorzystaniem piktogramów demonstracyjnych owoców. Warto zwrócić uwagę, na dokładne odmierzanie na osi poziomej lub pionowej przyjętych wartości. Następnie prosimy, aby dzieci wzajemnie zadawały sobie pytania i udzielały odpowiedzi do wykonanego wykresu. Zachęcamy do wykonywania porównań: o ile więcej, o ile mniej i dokonywania odpowiednich obliczeń.
Można skorzystać z prezentacji — slajd 10.
Wykres 3. Owoce preferowane przez uczniów klas IV–VI
- Rozdajemy zespołom po jednej kartce A4 i po jednej tabeli, prezentujących zbiórkę zużytych baterii w klasach IV–VI (załącznik 2.). Prosimy, aby uczniowie samodzielnie narysowali wykres słupkowy, w taki sposób, aby łatwo można było odczytać z niego:
✓ Która klasa/klasy najwięcej zebrała/zebrały zużytych baterii, a w która/które najmniej?
✓ O ile mniej zebrała klasa/klasy, które są na drugim i trzecim miejscu?
✓ Ile zużytych baterii zebrały klasy IV, ile V, a ile VI?
✓ Ile zużytych baterii zostało zebranych we wszystkich klasach IV–VI?
Poszczególne grupy prezentują wykonanie swoich zadań i udzielają odpowiedzi na postawione pytania Wspólnie zastanawiamy się, który z wykresów prezentuje wszystkie potrzebne nam dane i jakich danych brakuje w pozostałych wykresach.
Załącznik 1.
Załącznik 2.
|
|
